Европската комисија во својот годишен извештај за напредокот на Македонија за 2024 година го насочува фокусот на младите, нивниот развој и улогата на образованието како клучен елемент за нивната иднина. Извештајот содржи јасни препораки и анализи за областите каде што се потребни промени за подобрување на квалитетот на животот на младите, средношколците и студентите.

Photo by Ernesto Velázquez on Unsplash

Младите и образованието: Потреба од итни реформи

Северна Македонија, според извештајот, е умерено подготвена во областа на образованието. Комисијата препознава одреден напредок, но укажува дека темпото на реформи е недоволно за да се задоволат европските стандарди.

Проблеми во образовниот систем:

• Клучните закони за средно образование, стручно образование и образование за возрасни сè уште не се усвоени, што го попречува создавањето на модерен и функционален систем.
• Пристапот до квалитетно образование за децата со попречености и оние од ромските заедници останува ограничен.
• Недоволна обука и континуиран професионален развој на наставниците, што влијае врз квалитетот на наставата.

Препораки на Комисијата:

1. Итно усвојување на закони кои ќе ја подобрат регулацијата и финансирањето на средното и стручното образование.
2. Инвестиции во инфраструктурата и дигитализацијата на училиштата за да се создаде модерен образовен систем.
3. Подобрување на пристапот до образование за маргинализираните групи, со посебен фокус на деца со попречености.

Младински активизам: Потенцијал кој треба да се искористи

Европската комисија потенцира дека младите во Северна Македонија имаат ограничени можности за учество во општествените процеси. Според извештајот, младинските организации се недоволно поддржани, а нивниот глас често останува маргинализиран.

Клучни забелешки:

• Недостаток на транспарентни механизми за финансирање на младинските иницијативи.
• Слаба соработка меѓу младите и институциите за креирање политики.
• Потреба од промоција на младинскиот активизам преку програми за поддршка и инклузивност.

Препораки:

1. Зголемување на јавните фондови за младински организации преку транспарентни процедури.
2. Интегрирање на младите во процесите на одлучување на локално и национално ниво.
3. Програми за обука кои ќе ги мотивираат младите да бидат активни чинители во општеството.

Студенти и средношколци: Подготовка за пазарот на труд

Една од клучните теми во извештајот е потребата од посилна поврзаност меѓу образованието и пазарот на труд. Многу студенти се соочуваат со недоволна практична обука и слаба подготвеност за реалните барања на економијата.

Проблеми:

• Недостаток на практична обука во средните и високите училишта.
• Ограничен пристап до програми за стручно образование кои одговараат на потребите на пазарот на труд.

Препораки:

1. Реформа на стручното образование за подобро усогласување со потребите на локалната економија.
2. Развој на програми за практикантство кои ќе обезбедат практични вештини за студентите.
3. Инвестиции во универзитетите за зголемување на нивниот квалитет и соработка со индустријата.

Анализа: Што значат препораките за иднината?

Европската комисија испраќа јасна порака дека иднината на Северна Македонија зависи од квалитетот на образованието и вклученоста на младите во општествените процеси. Државата мора итно да ги засили своите напори за реформи, не само за да ги исполни европските стандарди, туку и за да ги задржи младите во земјата.

Без значителни инвестиции во образованието, активизмот и младинските политики, ризикот од иселување и намалување на активното население ќе продолжи да расте. Одговорноста е на институциите, но и на самото општество, да создадат средина каде младите ќе гледаат иднина.