Голем број студенти бараат дополнителен џепарлак и желба за поголема финансиска независност, а дел од нив, за жал, се фокусирани на тоа дека можат да студираат само доколку имаат сопствени приходи. Она што ја отежнува работата додека студирате е Болоњскиот систем, според кој повеќето предавања и вежби се задолжителни, а тешко е да се координира работата со обврската за присуство на предавања и вежби.

Фото: Глас Подриње

Работи најчесто избирани од студентите

Често се случува студентите да работат во угостителство, во кафулиња или ресторани или во бутици. Некои од нив вршат некаква работа со скратено работно време, како што се каталошка продажба на козметика (Avon cosmetics/Oriflame), продажба на некои производи наменети за здрава исхрана, некои се вклучени дури и во продажба на осигурување (Grave) или дигитален маркетинг. Ерата на интернетот и современите технологии ни олеснува да извршуваме многу работи онлајн, а истовремено да го усогласиме нашето работно време со другите обврски. Она по што се води секој студент кога одлучува да се вработи додека студира е можноста за заработка која може да послужи како џепарлак, или како можност да заштеди пари за да може да си дозволи некои работи што нивните родители не можат да си ги дозволат (некои вид на гардероба, плажа, телефон).

Photo: Omladinske novine/Marija Erdelji

⇒ Она по што се води секој студент при одлучувањето да се вработи додека студира е можноста за заработка која може да послужи како џепарлак или како можност за заштеда.

Колку време студентот може да инвестира на одредена работа?

Животот на секој студент не е едноставен поради многуте обврски кои му се наметнуваат на самиот универзитет. Дополнителен проблем создава болоњскиот систем на студирање, кој е прифатен на нашите факултети, но кој се применува на различни начини од еден до друг факултет. Според Болоњскиот систем, предавањата и вежбите се задолжителни, така што работниот студент би морал да ги координира своите смени или работното време според распоредот на предавања и вежби. Прашањето за работа и студирање на факултетите се решава на повеќе начини.

Photo: Omladinske novine/Marija Erdelji

Задолжителното присуство на предавања и вежби не е секаде правило

Некои факултети се ригорозни во примената на Болоњскиот систем. Најчесто тоа се факултети каде има помалку студенти, каде што бројот на места е ограничен, а групите со студенти за предавања и вежби се помали. На Универзитетот во Крагуевац такви факултети се Медицинскиот, Техничкиот и Природно-математичкиот факултет. На такви факултети нема толку места за работа и студирање, освен кога ќе дипломираш. Во спротивно, за секое пропуштено предавање и вежба ќе ви се одземат поени, што може да донесе многу повеќе последици.

Повеќето факултети нудат одредени привилегии за студентите кои сакаат да работат, овозможувајќи им да ги исполнат сите свои обврски

На Природно-математичкиот факултет на Универзитетот во Крагуевац нудат договор со студенти кои сакаат да работат, со посебна програма за вработени студенти и трудници. На истиот факултет има можност вработен студент поединечно да се пријави кај професорите. Но, има факултети кои целосно ги ослободуваат вработените студенти од предавања и вежби со потврда за вработување што ја доставуваат до студентската служба. Таков е Правниот факултет на Универзитетот во Крагуевац, каде вработени студенти со потврда за работен статус се целосно ослободени од предавања и вежби. Исто така, не се задолжителни сите предавања и вежби на сите факултети, па се штитат интересите на студентите кои работат. Посебно на поголемите универзитети, како што е тој во Белград, може студентот да избере едно од предавањата во текот на семестарот што ќе го следи, за другите нема обврска.

Photo: Glas Podrinja

Младинските задруги како врска меѓу студентите и работодавачите

Во Србија има концепт на Младински Задруги. Овде студентите можат да обезбедат некаков приход преку извршување на некоја краткорочна и хонорарна работа (пакување роба, помагање при наведување на стоки, вршење промоции…) Во многу градови во Србија има продавници кои вработуваат студенти до 26 години.

Предноста на младинските задруги лежи во тоа што студентите не мора сами да бараат можности, но недостаток секако е што дел од профитот останува кај задругата.

Photo: Omladinske novine/Marija Erdelji

Сепак, без разлика што работата и студирањето сепак би можеле да се спојат, прашањето е колку е тоа тешко за еден млад студент. Некои се обидуваат и се откажуваат, бидејќи немаат доволно време или концентрација за студирање. Исто така, ако студентот треба да следи предавања и вежби, макар и еднаш неделно, во таков ден, му останува многу малку време за учење и одмор. Сепак, вработувањето може да биде отскочна даска за вашата понатамошна кариера или стекнување на некои поважни познанства. Она што вреди да се напомене е дека на филолошките факултети на завршните и на матурантите им се дозволува да работат во јазични училишта, во фирми или им се нуди хонорарна преведувачка работа.

Работата и студирањето со себе носат ризици и одговорности, а вие треба да размислите во која насока треба да се движите доколку одлучите да го сторите тоа. Со сето тоа, треба да имате на ум дека секоја обука и работно искуство од било кој тип може да биде важно за градење на вашата понатамошна кариера и биографија. Сепак, треба да се има предвид дека работните и студиските обврски понекогаш може да биде тешко да се усогласат со фактот дека не сите факултети обезбедуваат бенефиции за студентите кои работат.

Искуства

Кога си во постојан работен однос немаш право на субвенции од државата за твоето студирање, а тоа е навистина отежнувачка околност

Ана Арнаутовиќ од Шабац, бруцош во средното техничко училиште, смета дека секој треба на некој начин да се осамостои од својата 18-та година, не само за да им помогне на родителите, туку и да се чувствува покорисен.

Вели дека студирањето и работењето не е тешко, се е работа на добра организација. Таа е вработена, а наставата ја посетува со скратено работно време.

– Кога си во постојан работен однос ја губиш можноста за субвенционирање од државата и тоа е навистина отежнителна околност. Предавањата ми се за време на викендот, па секогаш кога треба се договарам со колегите за смените, тоа може да биде проблем и затоа што не можат секогаш да ми излезат пресрет- вели Ана, но повторно подвлекува дека и покрај различните мислења за оваа тема, таа смета дека е подобро да се работи и студира на оваа возраст, отколку да се одлучи само за една опција.

Ана Арнаутовиќ – приватна архива

Ставот дека работата заедно со училиштето е многу подобра се заснова на верувањето дека луѓето кои доаѓаат само од факултет немаат високи позиции на почетокот на нивното вработување. Преку работата, покрај знаењето, се стекнува и со искуство, што според неа е многу поважно за понатамошно напредување.

Во разговор со Марија Вучковиќ, која е студентка на Правниот факултет на Универзитетот во Крагуевац, откриваме дека работата додека студира има свои предности.

– Вработувањето ми донесе многу позитивни промени, како на личен план, така и во моето студирање. Иако може да биде заморно, дефинитивно ги подобрив моите организациски способности откако работам. Освен тоа, работата ми обезбедува одредена финансиска независност и не морам во секоја прилика да барам пари од моите родители. Според мене, сè е прашање на навика: колку и да изгледа тешко да се работи и студира во исто време, тоа придонесува за развој на работните навики кај студентите, што позитивно влијае и на учењето и на понатамошната кариера – објаснува Марија.

Марија Вучковиќ – приватна архива

За време на колоквиум и испит, секогаш можам да се одморам од работа

Тијана Каран од Нови Сад, студентка во трета година на Колеџот за технички и стручни студии, вели дека работи затоа што ѝ се допаѓа, а не затоа што мора за време на студиите. Студира затоа што сака да напредува и да има повисока титула. Своето време го прилагодува знаејќи многу добро како да ги балансира работните и студиските обврски. Секој ден и е исполнет и верува дека со работата ништо не губи.

-За време на колоквиуми или испити секогаш можам да паузирам што се однесува до работата, за да имам време да се подготвам, за да имам корист само од спојот на работа и студирање – тврди Тијана.

Тијана Каран – приватна архива

Јована Меѓо на магистерските студии по право вели дека сакала да го спои убавото и корисното и да не губи време по завршувањето на додипломските студии, во смисла дека се базира само на магистерските или само на работата.

– Навистина не управувам најдобро со времето. Најчесто магистерските ги ставам на страна до последен момент пред испитите, а потоа некако се прилагодувам. Што се однесува до изборот на работа, се сведуваше само на изборот на адвокатска канцеларија, бидејќи од почеток знаев што сакам – вели Јована и наведува дека работата и го одземала слободното време, но и ја научила на подобра организација, функционирање под притисок и донела поголема сигурност и знаење во областа во која работи.

Јована Меѓо – приватна архива

Автори:

Александра Секулиќ/Omladinske novine, Novi Sad
Кети Симиќ/Glas Podrinja/Glas mladih, Šabac
Игор Стојанов/goce.mk/Штип