Бројните пожари кои беснеат низ Македонија, во Малешевијата, кумановско, кочанско, прилепско, речиси низ цела Македонија, се незапаметени во последниот половина век. Иако периодов од годината редовно се карактеризира со шумски пожари, што може да се забележи со едноставно прегледување на архивите на вести, сепак интензитетот кој се јавува оваа година е навистина невиден долги години. И додека оправдано се поставува прашањето за можно синхронизирано подметнување ( со најразлични сомневања за можните мотиви), науката го актуелизира прашањето на причините за големите горештини кои секако ја прават работата на пироманите полесна но и поопасна за човештвото.

Огромни пожари беснеат низ целиот свет. Комбинацијата на екстремни горештини и долги суши придонесе за најлошите пожари во последните децении, уништувајќи ја Европа и Северна Америка, во време кога е како објавена големата студија на интернационалниот Меѓувладин панел за климатски промени.

Јужна Европа се бори со горештини и пожари, еден од најголемите пожари во историјата на државата гори во Калифорнија, а повеќе од сто големи пожари горат низ Америка.

Делови од Европа горат

Грција со недели се бори со едни од најстрашните пожари во европската историја, како и со топлотниот бран што донесе температури над 45 Целзиусови степени во делови од земјата. Огромни пожари, во кои десетици беа повредени, а тројца загинаа, исто така, и се заканија на главниот град Атина во еден момент.

Евбоја, вториот по големина остров во Грција, се бореше со пожари во текот на викендот, за што две илјади луѓе беа евакуирани. Два пожари на островот Евбоја веќе уништија илјадници хектари земја, и запалија неколку куќи и продавници. Во последните десет дена изгореа повеќе од 57.000 хектари земја.

Најмалку осум лица загинаа во пожарите во Турција во последните десет дена. Десетици илјади беа евакуирани од своите домови, а пожарот уништи огромни површини со борова шума и обработливо земјиште. Дождот донесе мало олеснување во текот на викендот.

Пожарите и натаму и се закануваат на јужна Италија, а Сицилија и Сардинија се најтешко погодени. Првиот голем пожар избувна на 24 јули и уништи 10.000 хектари шума, принудувајќи повеќе од 800 луѓе да се евакуираат на југозападниот дел на Сардинија.

Властите во Сибир во неделата наредија евакуација на неколку села. Во таа област горат дури 155 пожари. Чадот стигна до Северниот пол за прв пат во историјата, пренесува Гардијан, додека властите предупредуваат дека пожарите стануваат се полоши и полоши.

Северна Америка и Канада

Пожарникарите во Калифорнија се борат со најлошиот пожар во историјата на државата. Пожарот Дикси, именуван по патот по кој избувна пред четири недели, се прошири на повеќе од 1.875 квадратни милји. Досега, само 20 проценти од пожарите се локализирани.

Пожари беснеат и во западна Канада. Низ Британска Колумбија, пожарникарите се борат со огнот, а викендот ситуацијата беше делумно олеснета од дождот. Локалните медиуми јавуваат дека дури 279 пожари биле активни во таа област во неделата, а предупредувањето за можна евакуација е во сила за десетици илјади луѓе.

Драматично предупредување на научниците, објавија пет сценарија за иднината на Земјата

Научниот извештај на Меѓувладиниот панел на Обединетите нации за климатски промени (ИПЦЦ) вели дека светот брзо се загрева до просечна температура од 1,1 степени Целзиусови над прединдустриското ниво и сега напредува до 1,5 степени, критичен праг за кој светските лидери се согласија не смее да се дозволи  да се премине,како би се избегнале се покатастрофалните последици.

„Заклучок е дека ни остануваат нула години за да избегнеме опасни климатски промени, бидејќи тие се веќе тука“, изјави за Си -ен -ен Мајкл Е. Ман, главен автор на извештајот на ИПЦЦ од 2021 година. Спротивно на претходните проценки, овој најнов извештај заклучува дека нема сомнение дека луѓето веќе ја предизвикаа климатската криза и потврдува дека веќе се случиле распространети и ненадејни промени, од кои некои се неповратни.

Научниците предвидоа пет сценарија за иднината на Земјата – во случај на затоплување на просечните температури за 1,5, 2, 3 и 4,4 степени Целзиусови. Дури и според најоптимистичкото сценарио на IPCC, според кое светските емисии уште денес би почнале нагло да опаѓаат и да се сведат на нула до 2050 година, глобалната температура сепак ќе го достигне прагот од 1,5 степени пред да почне да опаѓа.

„Црвено аларм за човештвото“

Во соопштението за печатот, генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, го нарече извештајот „црвен аларм за човештвото“ и истакна дека прагот од 1,5 степени е опасно близу.

„Единствениот начин да се спречи надминување на овој праг е итно засилување на нашите напори и прифаќање на најамбициозниот пат“, рече Гутереш.

Извештајот на ИПЦЦ доаѓа само три месеци пред меѓународните преговори под покровителство на  ООН за климатските промени, за време на кои се очекува глобалните лидери да ги зајакнат своите обврски за намалување на емисиите на стакленички гасови. Иако некои земји ветија построги кратења по Договорот од Париз во 2015 година, многумина ги пропуштија роковите и се  уште постои значителна разлика помеѓу она што лидерите го ветуваат и она што е потребно до 2030 година.

“Од научна перспектива, секој степен, секој дел од одреден степен, секој половина степен е важен во смисла на ограничување на ефектите од климатските промени. Значи, што и да постават земјите како цел, има придобивки и последици при изборот на тие граници”, рече Ко Барет изјави за Си -Ен -Ен, поранешен потпретседател на ИПЦЦ.

„Ова е пекол, неволја и пропаст“

Дејв Реј, директор на Институтот за климатски промени во Единбург, вели дека светските лидери мора да ги имаат предвид заклучоците од овој извештај на конференцијата во ноември и да преземат итни мерки. “Ова не е само уште еден научен извештај. Ова е пекол, неволја и пропаст”, посочи Реј.

Научниците како никогаш досега убедени во поврзаноста на  климатските кризи и екстремните временски услови, што за некои региони – дури и при 1,1 степени повисоки температури – веќе станува неподносливо.

Мајкл Брн, климатски експерт на Универзитетот Оксфорд, вели дека извештајот се разликува по тоа што ефектите од глобалното затоплување веќе не се во далечна иднина или во далечни делови на светот. „Знаевме што следува и сега е тука“, додаде Брн.

Сушите се 70 проценти почести

На глобално ниво, сушите што можеа да се случат само еднаш во 10 години, сега се јавуваат 70 проценти почесто, покажува извештајот. Врската со климатските промени е особено силна во западниот дел на Соединетите држави, кои доживуваат историска повеќегодишна суша што ги исцеди резервоарите и предизвика недостаток на вода. Среде суша, која не стивнува, и рекордната температури и горештини,  сезоната на пожари сега е подолга и резултира со пострашни пожари. Шест од 10 -те најголеми пожари во Калифорнија се случиле во 2020 или 2021 година.

“Гледаме навистина застрашувачко однесување на пожарите. Не знам како да го нагласам тоа доволно”, вели Крис Карлтон, надзорник на калифорнискиот парк Плумас шума, кој годинашната сезона на пожари ја нарече “непозната територија”.

„Затоплувањето над 1,5 степени ќе направи системот за климатизација да изгледа непрепознатливо.

Со секој дел од степенот на дополнително загревање, ефектите се влошуваат. Дури и покрај ограничувањето на затоплувањето на 1,5 степени Целзиусови, што, според Парискиот договор, се покажа дека е идеално за спречување на најлошите последици, екстремните временски услови што светот ги доживеа ова лето ќе станат потешки и почести. Затоплување над 1,5 степени, велат научниците, ќе направи климатскиот систем да изгледа непрепознатливо.

Ендрју Вотсон, научник од Универзитетот во Ексетер, рече дека климатските модели користени во извештајот не го вклучуваат ризикот од настани со „мала веројатност и висок удар“, кои стануваат поверојатно со зголемување на глобалната температура.

„Тоа се случувања како колапс на ледената плоча, ненадејни промени во циркулацијата на океанот или катастрофални пожари.“ Овие „познати непознати“ се уште пострашни “, рече Вотсон.

„Ледените плочи се топат, екстремните поплави ќе бидат почести, нивото на морето ќе продолжи да расте“

Како и да е, извештајот ја користи најсилната формулација досега во опишувањето на климатската криза. Ледените плочи се топат и ќе продолжат да се топат, екстремните поплави поради повисокото ниво на морето ќе станат почести, а самите нивоа на морињата ќе продолжат да се зголемуваат во 22 век, едноставно поради количината на топлина што океаните ја задржаа досега. Во исто време, научниците алармираат,  Меѓународната агенција за енергија вели дека емисиите на јаглерод диоксид кај луѓето ќе се зголемат за 1,5 милијарди тони во 2021 година, што е втор најголем пораст во историјата. Со тоа е надминат и најголем дел од минатогодишниот пад предизвикан од пандемијата „Ковид-19“.

Извештајот на ИПЦЦ јасно кажува дека глобалните лидери мора веднаш да ги намалат емисиите на стакленички гасови, пред смртоносните и скапи временски екстреми дополнително да се влошат. Сепак, Барет вели дека клучната порака во извештајот е дека се уште е можно да се спречат најстрашните последици.

„Навистина ни се потребни  итни трансформациски промени без преседан, брзо и итно намалување на емисиите на стакленички гасови на нула до 2050 година. Идејата дека се уште постои пат треба да ни даде надеж“, заклучи Барет за Си -Ен -Ен.