1 декември е светски ден за борба против ХИВ вирусот. Овој ден служи да се потсетиме за свесноста на вирусот и да ги нарушиме стереотипите и стигмата кои доаѓаат со него. Позборувавме со лице кое повеќе од 5 години живее со ХИВ вирусот и ни порачува дека не е ништо поразличен од останатите.

Photo by Matt Sirr on Unsplash

„Истата заблуда што сѐ уште владее во поголемиот дел од светов. Дека сме опасност за сите околу нас. Дека не смее никој да ни се приближи, да не допре, да не прегрне, да не бакне, затоа што веднаш ќе се зарази. Дека сме го заслужиле ова, затоа што сме биле „промискуитетни”. Дека можеби најдобро решение би било да не соберат и затворат некаде настрана, изолирани, како кога порано се правеа колонии за луѓе болни од лепроза. Ретко кој разбира дека не треба да имате стотици сексуални партнери за да се инфицирате со ХИВ. Доволен е еден сексуален контакт без заштита со едно лице што е инфицирано со ХИВ-вирусот. Дека сме „обележани” од смртта, а не сме. Со навремена, современа терапија, и редовна контрола, ниту претставуваме опасност за луѓето околу нас, ниту имаме помал очекуван животен век.“, вели лице кое живее со ХИВ вирусот.

За дијагнозата, лицето вели дека му ги отворила очите и му дала нова перспектива за животот. Започнал да ги прави работите кои претходно ги одложувал како вежбање, готвење , читање и други мали работи во кои ужива.

Post hoc, ergo propter hoc

Само затоа што нешто се случило после нешто, не мора да значи дека е последица од претходното нешто.Ова е латински логички парадокс. Само затоа што сте добиле позитививна дијагноза за ХИВ, не значи дека животот ви завршил. Напротив, погледнете го како шанса за коренити промени во животот. Шанса да си ги преуредите приоритетите. Шанса да си го промените животот на подобро. Не е лесна дијагноза во никој случај. Но, во 21ви век е дијагноза што се менаџира. Да, се уште не постои лек за болеста, но постои достапна и бесплатна терапија. Не ве спречува да си го живеете животот онака како што сакате. “

Терапијата во Македонија е бесплатна, но често се случува да не биде и навремена

„Не ретко се случува да има проблеми со тендерските набавки, заради необмислени одлуки и потези на ресорното министерство, што одложуваат навремена испорака на лекови во земјава. Последен ваков случај беше годинава, во Април/Мај месец, каде во пакетот мерки на буџетски кратења, за справување со инфлацијата, арбитрарно се скратија и средствата за набавка на терапија за ХИВ, за цитостатици, за лекови за деца со ретки болести, итн. Без анализа, без истражување, без консултации, арбитрарното кратење на средства, остави многу пациенти во небрано. Нѐ остави да се снаоѓаме како знаеме за лекови. Среќа невладините организации од регионот се консолидираа, и излегоа со некаков план за непречена добавка на лекови, додека се среди ситуацијата со новите тендерски постапки. Како се снаоѓаме? Најчесто кој како знае, во консултации со невладините и клиника за Инфективини болести и фебрлини состојби, конкретно за ХИВ терапијата.“

Дискриминацијата е најголем предизвик со кои се соочуваат

Понекогаш дискриминацијата доаѓа и до степен да матичните лекари во помалите градови обиваат да вршат преглед на ХИВ позитивно лице. Како изговор наведуваат дека доколку другите пациенти дознаат дека лекарот работи со ХИВ- позитивни истите ќе „избегаат“. Многу од ХИВ- позитивните лица се приморани да одат до поголемите градови за обичен преглед. Тие стравуваат и да не ја изгубат својата работа во случај да работодавачот дознае за нивниот статус, да не бидат услужени во маркет и ред други секојдневни работи за кои може да бидат ограничени поради стереотипите.

„Минатата година, познаник се качува во такси после цел ден волонтирање во „Заедно Посилни“, невладино здружение за поддршка на лица што живеат со ХИВ. Таксистот случајно разбира од каде качува патник, и почнува да се буни дека дошло до недоразбирање, видно му е неудобно од патникот, бара начин како со доза на куртоазија да го натера да се симне од возилото. Се додека познаников мој не му објаснил дека само волонтира, најчесто во административни и организациски ангажмани, дека самиот тој не е ХИВ позитивен, и дека впрочем овде не се стационирани ХИВ позитивни пациенти.  Некако, тоа се покажува како доволно за да се смири таксистот, и да си ја извози платената рута.“

Ова се неколку од многуте приказните и стереотипи со кои се соочуваат ХИВ-позитивните лица.

Решението е во поголема едукација

„Ни треба значително поголема едукација. Неопходно ни е сеопфатно сексуално образование. Неопходен ни се обуки за сензибилизација. Не само за ХИВ, туку генерално. За квалитетот на живот воопшто. Не постои масовна кампања за ХИВ тестирања. Постои масовен, и оправдан страв од жигосување. Тоа е она што мора да се промени. И денеска тестовите за ХИВ се релативно достапни за сечиј џеб во амбулантите. Постои можност дури и за бесплатно, анонимно и доверливо тестирање кај дел од невладините организации, каде што не ве ни прашуваат за име. Затоа што тоа им е домен на работа. Јас така и си го дознав мојот статус, на редовно, анонимно тестирање, па после позитивен резултат, ве спроведуваат во системот, и се прават дополнителни анализи и план за третман.“

Поддршката од блиските па и од општеството им е од огромно значење на ХИВ позитивните лица. Тие не се ништо поразлични од било кој друг граѓанин. Придонесуваат во општеството и имаат право да користат јавни добра и услуги како сите останати, без да бидат стереотипизирани.